Pretérito Indefinido - czas przeszły prosty

Czas przeszły prosty, Pretérito Indefinido, to jeden z najczęściej używanych czasów w języku hiszpańskim. Pomimo, że nie należy on do najprostszych, ze względu na wiele czasowników nieregularnych, ma on kilka reguł, które zdecydowanie ułatwią nam pracę.

Budowa Pretérito Indefinido

Czas przeszły prosty zasadą budowy jest bardzo zbliżony do Presente de Indicativo (czasu teraźniejszego). Tutaj również wyróżniamy 3 koniugacje (grupy) czasowników regularnych. Na początku zajmijmy się właśnie nimi.

trzy koniugacje (grupy) czasowników

grupa 1	grupa 2	grupa 3
-ar	-er	-ir
hablar, bailar, escuchar	comer, beber, leer	vivir, escribir, abrir

Po przypomnieniu sobie trzech grup czasowników, jesteśmy w stanie przejść do budowy czasowników regularnych w Pretérito Indefinido.

Odmiana czasowników regularnych

Pełna lista czasowników regularnych wraz z odmianą i tłumaczeniem - kliknij tutaj

	HABLAR	COMER	ESCRIBIR
yo	hablé	comí	escribí
tú	hablaste	comiste	escribiste
él/ella/usted	habló	comió	escribió
nosotros/as	hablamos	comimos	escribimos
vosotros/as	hablasteis	comisteis	escribisteis
ellos/ellas/ustedes	hablaron	comieron	escribieron

Zauważ, że czasowniki z drugiej jak i trzeciej grupy (-er i -ir) mają identyczne końcówki.

Dodatkowo, pierwsza osoba liczby mnogiej (nosotros) w pierwszej (-ar) i trzeciej grupie (-ir) ma taką samą formę jak w Presente de Indicativo (czasie teraźniejszym). Jest to w pewnym sensie utrudnienie, bo dopiero po kontekście i/lub obecności określnika czasu jesteśmy w stanie określić czas.

Znając strukturę tworzenia czasu Pretérito Indefinido, czas na poznanie jego użycia i zastosowania w życiu codziennym.

Użycie czasu Pretérito Indefinido

Czas przeszły prosty wyraża czynności przeszłe, dokonane i zakończone, które nie są związane już z teraźniejszością. Uproszczając, zostały już zakończone, np.: wczoraj, w zeszłym tygodniu, w zeszłym miesiącu, w 2012 roku.

• El año pasado fuimos de vacaciones a Madrid. - W zeszłym roku pojechaliśmy na wakację do Madrytu.

• Ayer me levanté muy temprano. - Wczoraj wstałem bardzo wcześnie.

• Yo nació en 2001 en Varsovia. - Ja urodziłem się w 2001 roku w Warszawie.

• La semana pasada yo fui al cine. - W zeszłym tygodniu pojechałem do kina.

• Hace mucho tiempo rompí la pierna. - Dawno temu złamałem nogę.

• En enero ella esquió en Zakopane. - W styczniu ona pojechała na narty do Zakopanego.

Określniki (okoliczniki) Préterito Indefinido

Stosując czasy jak i konstrukcje w języku hiszpańskim warto zapoznać się z ich okolicznikami (określnikami). Towarzyszą one często tylko jednej, wybranej konstrukcji lub są często widoczne przy niej. Pomaga to w dużym stopniu w rozpoznaniu o jakiej konstrukcji jest mowa. Podobniej jest w Pretérito Indefinido.

W tej konstrukcji będą spotykane okoliczniki odnoszące się do zakończonego momentu w przeszłości, który nie ma związku z teraźniejszością. Oto one:

przykładowe określniki (okoliczniki) czasu Pretérito Indefinido

ayer	wczoraj
anteayer	przedwczoraj
anoche	zeszłej nocy
en 2015	w 2015 (roku)
el 25 de Septiembre de 2006	25 września 2006 roku
hace dos días	dwa dni temu
hace tres meses	dwa miesiące temu
hace cuatro años	dwa lata temu
la semana pasada	w zeszłym tygodniu
el mes pasado	w zeszłym miesiącu
el año pasado	w zeszłym roku
el invierno pasado	zeszłej zimy
el lunes, el martes...	w poniedziałek, we wtorek...
el otro día	tamtego dnia
en enero, en febrero...	w styczniu, w lutym...
hace mucho tiempo	dawno temu

Czasowniki nieregularne

Pełna lista czasowników nieregularnych wraz z odmianą i tłumaczeniem - kliknij tutaj

1) Czasowniki z nieregularnością w temacie

Warto sobie ułatwiać pracę. Nie ma sensu uczyć się odmiany przez wszystkie osoby niektórych czasowników nieregularnych, ponieważ wiele z nich możemy odmieniać jak czasowniki regularne po odpowiednim wyznaczeniu tematu. Spójrzmy na przykłady:

czasowniki z nieregularnością w temacie

BEZOKOLICZNIK	TEMAT
andar	anduv - ...
estar	estuv - ...
tener	tuv - ...
caber	cup - ...
saber	sup - ...
haber	hub - ...
poder	pud - ...
poner	pus - ...
querer	quis - ...
hacer	hic - / *hiz - ...
venir	vin - ...
decir**	dij - ...
traer**	traj - ...
ducir**	duj - ...
conducir**	conduj - ...
traducir**	traduj - ...
producir**	produj - ...

*temat -hiz dotyczy tylko 3. os. l. poj (él/ella/usted)

**w tych czasownikach końcówka w 3. os. l. mn. nie ma samogłoski "i" - brzmi zatem "-eron", a nie "-ieron".

Musimy jednak pamiętać, że te czasowniki mają inne końcówki. W tym przypadku koniugacja (grupa) nie ma żadnego znaczenia - dla wszystkich czasowników są takie same. Miłe dla nas jest to, że nie mają akcentów.

końcówki czasowników z nieregularnością w temacie

	KOŃCÓWKI
yo	-e
tú	-iste
él/ella/usted	-o
nosotros/as	-imos
vosotros/as	-isteis
ellos/ellas/ustedes	-ieron

Teraz zbierzmy to wszystko w jedną, ładną całość. Weźmy za przykład czasownik "tener" i odmieńmy go przez wszystkie osoby korzystając z naszego ułatwienia.

odmiana czasownika TENER

	TENER - mieć
yo	tuve
tú	tuviste
él/ella/usted	tuvo
nosotros/as	tuvimos
vosotros/as	tuvisteis
ellos/ellas/ustedes	tuvieron

2) Czasowniki z obocznością samogłoskową

Niektóre czasowniki zmieniają samogłoskę w temacie w 3. os. l. poj (él/ella/usted) i 3. os. l. mn. (ellos/ellas/ustedes) w następujący sposób:

czasowniki z obocznością samogłoskową

ZMIANA	E -> I	E -> I	O -> U
	PEDIR - prosić	PREFERIR - woleć	MORIR - umierać
yo	pedí	preferí	morí
tú	pediste	preferiste	moriste
él/ella/usted	pidió	prefirió	murió
nosotros/as	pedimos	preferimos	morimos
vosotros/as	pedisteis	preferisteis	moristeis
ellos/ellas/ustedes	pidieron	prefirieron	murieron
Inne czasowniki z taką obocznością	vestir, elegir, repetir, servir, seguir, reír	sentir, divertir, mentir, advertir	dormir

3) Czasowniki całkowicie nieregularne

	IR/SER - iść, być	DAR - dawać
yo	fui	di
tú	fuiste	diste
él/ella/usted	fue	dio
nosotros/as	fuimos	dimos
vosotros/as	fuisteis	disteis
ellos/ellas/ustedes	fueron	dieron

Co ciekawe, czasowniki ir i ser mają taką samą odmianę w tym czasie. Znaczenie tych czasowników możemy wywnioskować jedynie po kontekście wypowiedzi.